KHÔNG THỂ YÊU BẰNG NỬA TRÁI TIM

Người Họ Trần
Kính dâng hương hồn các thầy cô đã khuất

Chiều nay , trong khi đợi cô Phụng sửa soạn , tôi thắp nén nhang lên bàn thờ thầy Dung . Ánh mắt trên di ảnh thầy vẫn trong sáng như ngày nào . nụ cười thầy nhẹ mà sâu lắng . Hồi ấy , thầy Dung dạy Anh văn cho chúng tôi . Dân ban B chỉ chú trọng đến đại , hình , lý hóa . Sinh ngữ chẳng đáng để cho chúng tôi quan tâm , mà Anh văn lại là sinh ngữ phụ , nên chúng tôi chỉ đến lớp cho ….phải đạo . Vậy mà thầy Dung vẫn nhiệt tình , ân cần dạy dỗ chúng tôi . Thầy vẫn yêu nghề như thầy đang dạy cho các bạn ban C chuyên Anh . Nhờ vậy , hôm nay tôi có chút vốn liếng Anh ngữ dắt lưng để giao tế và sử dụng vi tính .

Tôi chở cô Phụng đến thăm thầy cô Thông , gío chiều cuối xuân thoảng nhẹ , thầy cô đang hóng mát trước hiên nhà . Thấy cô Phụng đến thăm , thầy cô Thông mừng ra mặt . Tuổi già , ngồi một chỗ , đi đứng khó khăn , lại thêm bệnh hoạn dai dẳng , thầy Thông có vẻ yếu lắm , nhưng nước da thầy vẫn đỏ hồng . Mới ngày nào thầy dạy tón cho chúng tôi : định lý Thales , tam giác đồng dạng , hệ thứ c lượng giác trong tam giác vuông …Thầy Thông có thói quen lăn tròn viên phấn trên tay khi giảng bài , cách dạy của thầy mạch lạc , ngắn gọn , dễ hiểu … Bạn Trung Thu nay ở Long An , tuy đã 40 năm qua vẫn còn nhắc :” nhà thầy Thông hồi đó ở 12 Nguyễn Thị Giang “điều đó chứng tỏ học trò cũ của thầy kính phục thầy đến mức độ nào ! Thầy Thông ao ước được cùng lô Phụng và tôi sang thăm thầy Qúy ( nhà hai thầy chỉ cách nhau chừng 300m ) nhưng thầy yếu qúa nên cô trò chúng tôi xin phép đi trước . Cô Thông tiễn cô Phụng ra đến ngõ , may mà trời còn thương cho cô Thông khỏe mạnh để lo cho thầy .

Con đường trước cửa nhà thầy Qúy đang tu sửa , nên cô trò tôi còn lưỡng lự tìm nhà thì cô Qúy đã mau mắn gọi lại . Thầy Qúy mừng qúa khi thấy bạn đồng nghiệp cũ đến thăm . Mới cách đây vài tháng thầy còn đi được , ngồi được , nay thầy chỉ nằm một chỗ . Căn bệnh hiểm nghèo đã cướp đi của người thầy thân yêu chúng tôi bao năng nổ , nhiệt tình , quảng đại . Tôi nhắc lại những kỷ niệm ngày trước khi còn được học với thầy : Chỉ vài câu lục bát ngắn , thầy đã tóm gọn hầu hết các giới từ trong Pháp ngữ cho chúng tôi dễ nhớ :

A, de, par pour , sans ,en,
Malgré , sur , sous , hors, dans, entre,
Derrière , avê , contre ,
Devant, des , vers , outré , parmi,
Pendant , chez, sous , depuis,
Avant , après , voici, voilà…

Thầy Qúy còn nhiều mẹo tuyệt chiêu giúp học sinh chúng tôi nhớ 7 từ đặc biệt khi đổi sang số nhiều “ Con cú hibou, trên đầu có pou , tay đeo bigou , qùy bằng genou , trên caillou , vì ăn bắp chou và phá joijou “ Nhờ học Pháp văn với thầy Qúy mà tôi đã bén duyên với ngôn ngữ của thi ca , ngôn ngữ của tình yêu …

Tuy nằm một chỗ , nhưng thầy Qúy rất vui khi nghe tôi kể lại những kỷ niệm thầy trò Phan Thanh Giản cũ . Đậm nét trong tôi vẫn là ngày thầy Qúy bị bắt đem kết tôị tại rạp Trưng Vương năm 1966 . Tôi và Ngọc Qúy bất kể lực lượng an ninh vây quanh thầy , hai đứa chúng tôi mới 16 tuổi , nhỏ nhắn , cúi mình luồn qua đám đông đang dàn sung , chạy đến bên thày . Hai tay bị trói , thầy vẫn xoa đầu chúng tôi và căn dặn :” Ở lại cố học chăm ngoan, thầy đi “ Không ngờ 10 năm sau tôi lại gặp thầy và hôm nay , tôi lại xót xa khi nhận ra thầy đã qúa yếu … Chẳng bao lâu nữa , bệnh hoạn , tuổi gìa sẽ cướp mất của tôi vị ân sư đáng mến phục mà tôi hằng yêu kính .

Thấy tôi và cô Phụng định chào về , thầy Qúy níu lại “ về chi vội “ Cô Qúy và thân quyến của thầy cũng mong chúng tôi ở lại thêm cho thầy vui . Thế là câu chuyện lại dòn tan với bao tình nghĩa đậm đà .

Trời đã nhá nhem tối , cô Phụng và tôi xin phép về vì con phải ghé thăm thầy Đỉnh . Những câu Proverbes của thầy Đỉnh làm sao tôi quên được , đó là han2h trang cho chúng tôi lúc còn đi học cũng như khi đã trưởng thành . Thầy Đỉnh là điểm tựa cho chúng tôi hôm nay , chính thầy là chất keo ân nghĩa để các thầy cô và cưụ học sinh kẻ trong nước , người hải ngoại thêm tình gắn bó . Tuy đang bị cảm nặng , nhưng thầy Đỉnh vẫn cố đến thắp hương cho anh Toại . Thầy tâm sự :” Anh Toại không học với thầy , nhưng thầy rất mến anh , là một thành viên tận tụy và hy sinh nhiều trong ban liên lạc cưụ học sinh Phan Thanh Giản , anh đã xả thân cho tập san mừng trường Phan Thanh Giản sau nửa thế kỷ thành lập .” Thầy không cầm được nước mắt khi nhắc đến anh . Còn gì xót xa hơn cảnh thầy khóc trò , mẹ khóc con .

“ Lá vàng còn ở trên cây

Đau lòng khi thấy lá xanh lìa cành “

Các thầy cô chúng tôi đã nhiều lần khóc học trò : Bạn Mai Thị Thơ , Bạn Nguyễn Cửu Trình, Bạn Tôn Nữ Mai , Bạn Nguyễn Gia Lợi … và mới đây trong đám tang của Long , chồng Mai , nhiều người đã ngạc nhiên khi thấy các thầy cô đến phúng điếu , niệm hương trong tang lễ , dẫu cho học trò tóc đẵ muối tiêu .

Ngày tôi chở cô Phụng đến thăm thầy Xuân , thầy nói không rõ tiếng nữa . Thầy ơi , mới ngày nào thầy còn bình thơ , còn ân cần , tận tụy dạy chúng con từng từ ngữ , từng câu văn , giúp chúng con chọn chữ ;, lựa vần để diễn tả ý tưởng chính xác và trong sang . Vậy mà hôm nay , muốn tự ngồi dậy , thầy lại phải nhờ đến chúng con . Ở tuổi 80 mà thầy còn viết trọn truyện dài :” Kỳ nữ họ Tống “ dày 400 t6rang . Thầy ơi , mới ngày nào vào Sàigòn họp báo Bách Khoa , thầy đến trường đại học , đợi con chở đi khắp sài Gòn bằng chiếc Handa PC 50 . Nhận đưuợc tiền nhuận bút , thầy đãi chúng con đi ăn ở nhà hàng Thanh Vị , gần ciné Eden , hoặc ăn cơm thố ở khu chợ cũ Tôn Thất Đạm , sài Gòn . Sinh viên xa nhà , trong cảnh “ một gói mì tôm , 5 đôi đủa “ . Gặp thầy vào thăm , vừa mừng , vừa được no bụng ! Nhóm sinh viên bạn con ngạc nhiên :” Bố bạn kiếm bạn kìa “

“ Không , thầy dạy Việt văn của tui ngoài Trung vô đó “ Các bạn của con luôn muốn dược trò chuyện với thầy . Họ phục thầy sát đất vì những hiểu biết bình dị mà thâm sâu của vị học giả sứ Quảng .

Cô Phụng buồn nhiều khi kể với tôi : Anh Tuyền em thầy Dũng mới qua đời vì bạo bệnh ; xót xa hơn cả : cô Trị cũng tiếp tục ra đi chỉ sau Anh Tuyền 5 ngày . Hai đại tang liên tiếp cho một gia đình ! Ngàn trùng xa cách … làm sao chúng tôi san sẻ được nổi đau với chị Tuyết , với thầy Dũng , với hạnh , với Thùy , Thúy , Cương , Huy …. Cô Trị ơi , tuy cô không dạy chúng con , nhưng chồng cô , con cô dạy chúng con :” Một chữ nên thầy , một ngày nên nghĩa “ . Con làm sao quên được nét mặt rắn rỏi , cương nghị của thầy Trị . Môn công dân ngày đó dạy chúng con nhiều điều : Hiếu kính tổ tiên , vâng lời cha mẹ, yêu mến thầy cô , thân tình bạn bè , thật thà trong giao tế , công bằng trong thi cử , biết nhạy bén trước nổi đau của tha nhân …chúng con được thầy hướng dẫn nhiều điều về nhân bản : Học ăn , học nói , học gói , học mở … Mộ t đám tang đi qua , mọi người đều ngả mũ tiển đưa , dẫu người qúa cố thật xa lạ nhưng cùng một kiếp nhân sinh , cũng là thân phận con người trên cõi đời này … Đây là lần chót tôi gặp bạn, đây là giây phút cuối cùng con gặp cụ … bạn ra đi là mãi mãi mien trường . Chào nhau lần cuối ! Đó là lịch sự tối thiểu của người học trò thời ấy . . Để đến trường Phan Thanh Giản, chúng tôi phải đi qua trường Phan Chu Trinh, trường Nam Tiểu học , .. Nghe tiếng quốc ca , tất cả mọi người : Xích lô , xe đạp , xe máy , ô tô hay khách bộ hành , nhất là các học sinh đang đi học đều dừng lại ! Một phút có là bao mà phải vội vàng ( tôi không có ý nói chính trị ở đây _ Nhưng tôn trọng và giữ thinh lặng khi ngườianh em chào cờ trên sân cỏ như chúng ta thấy hôm nay vẫn là điều hợp với nhân bản ) . Thầy Trị đã rèn chúng tôi từ lời ăn tiếng nói , đến cử chỉ giao tế . Chúng tôi rất “ lạnh “ thầy nhưng cũng rất thương thầy . Chỉ cần thấy thầy nghiêm nét mặt là chúng tôi răm rắp đâu vào đấy . Với các bạn tinh nghịch , cá biệt , thầy luôn cứng rắn nhưng cũng đầy từ tâm và giàu thông cảm . Ngôi mộ củ thầy ở Nam Ô ngày nào , nay đã được gia đình cải tang đem về Quảng Ngãi . Thầy ơi ! Tuy xa xôi , cách trở cả không gian lẫn thời gian , nhưng nén hương lòng của chúng con đối với thầy vẫn lan tỏa đến tận chân mây , cuối trời …

Viết đến đây , tôi khó cầm được nước mắt trước cảnh kẻ ở người đi . Thật phi lý nếu cái chết có uy lực để cướp trắng của tôi các ân sư tôi hằng qúy mến : Vầng trán cao và đôi mắt tinh anh của thầy Dung ; nét khả ái đáng mến nơi cô Khoách ; tính cương nghị , giàu mẫn cảm của thầy Trị ; lòng quảng đại ân cần nơi thầy Ý . Nén hương trước di ảnh các ngài không đủ thay cho lòng mộ mến , thân thương . Những bài điếu văn , những nghi thức báilạy đậm tình cũng chỉ là những phỏng chừng nghèo nàn , nó bất lực trước bao tâm tình , bao thiết nghiã chúng tôi muốn thố lộ với người đã khuất . Và chỉ vài chục năm nữa , nhóm học trò tóc đã nhuộm bạc như chúng tôi sẽ lần lượt nằm xuống . Đặc san này cũng sẽ úa vàng . Biết bao tâm tình nồng nàn cho tình thầy , nghĩa bạn cũng sẽ tan theo mây khói ? ! ? Không _ Tôi không muốn điều đó xảy đến . Tôi muốn níu thời gian trở lại để sân trường Phan Thanh Giản ngàynào còn rộn tiếng cười đùa tinh nghịch của chúng tôi ; còn lắng lại tiếng ngòi bút lướt nhẹ trên trang giấy học trò trong giờ kiểm tra văn toán …; còn vỡ ra tiếng vỗ tay rộn rã , hân hoan trước sân bóng ngày ấy . ; còn vang vọng tiếng giảng bài của các thầy cô mà giáo án lúc ấy đã khắc trong tim , ghi trong não . Các ngài dạy chúng tôi những gì các ngài đã sống , đã thai nghén , đã cưu mang với tất cả tâm huyết , ân tình , không vay mượn , không giả dối , không kịch tính , không mua bán . Cha mẹ chúng tôi chẳng mấy khi phải họp phụ huynh , nhưng đã gởi con cho thầy cô là an tâm , là phó thác, là tin tưởng , là biết ơn . Đồng thời cha mẹ chúng tôi luôn theo sát , giáo dục con mình để khỏi phụ lòng thầy cô … Ôi ! một thuở thiên đàng bình yên nay đã mất !

Thật vô nghĩa nếu những gì hôm nay cô Phụng và tôi nhận được nơi ánh mắt , nơi cái nắm tay ấm chặt của thầy Xuân, thầy Thông , Thầy Qúy, thầy Đỉnh sẽ qua đi _ Không _ Tất cả phải còn lại , phải được tô hồng trên cõi vĩnh hằng … “ Tôi tin thân xác con người được Phục Sinh “ , gắn bó với niềm tin trong sang , thiết thực ấy , niềm tin giải đáp thỏa đáng mọi khát vọng củ a phận người . Tôi muón viết nhiều , thật nhiều cho những tâm, tình hiếu nghiã đang tràn ứ trong tim tôi . Tôi yêu kính thầy cô , tôi thương mến bạn bè . Vào sàigòn, lên Đà lạt , ra Đà Nẵng , ở đâu có mùi Phan Thanh Giản là tôi tìm đến , không đợi đó là khóa đàn anh , đàn chị , hay đồng môn , đàn em ( cựu học sinh Phan Thanh Giản song phẳng nhưng cũng rất tế nhị : Gặp nhau hàn huyên , ăn uống , vui chơi … tổn phí cộng lại chia đều , thường thì các bạn khá san sẻ với các bạn khó khăn hơn . Chúng tôi dễ gặp nhau cũng nhờ thói quen đơn giản này ) . Mái ấm Phan Thanh Giản đã ươm mơ cho tôi suốt quảng đời ấu thơ tươi đẹp của tuổi học trò . Và cả những năm đại học ở SàiGòn , tôi vẫn luôn gặp được các thầy cô khi có dịp .

Cái chết không thể lấy mất của thầy cô , của bạn bè tôi tất cả , chân lý triết học rồi cũng qua đi , cũng mai một đi . CHÂN LÝ TOÀN DIỆN , CHÂN LÝ SỰ SỐNG luôn vĩnh cửu , miên trường .

Thật vậy , “ Người ta có thể ăn nữa bữa, ngủ nữa giấc, nhưng không thể đi một nữa CHÂN LÝ
cũng không thể yêu bằng một nữa con tim “

Trong TÌNH YÊU ĐÍCH THỰC , trong CHÂN LÝ TOÀN DIỆN , tất cả chúng ta vượt thoát mọi ranh giới : Màu da, chính kiến, ngôn ngữ , phái giới , sở thích , địa vị xã hội … Tất cả chúng ta trở thành an hem ruột thịt , không chỉ ruột thịt theo huyết tộc mà ruột thịt vượt trên cả huyết tộc để tiến vào TRỜI MỚI , ĐẤT MỚI đang được nổ lực dựng xây ngay trên cõi đời này , ở đây , bây giờ , không mơ màng viễn vông nhưng rất thiết thực , cụ thể và tràn trào yêu thương .

Tôi đang đọc lại tác phẩm “ Những bức thư cuối cùng ở Lêningrad “

Vâng, trước khi bị đưa vào phòng hơi ngạt , các tử tù được phép viết thư cho người thân nhất . Những giây phút cuối đời là lúc con người sống thật nhất , viết lên những gì chân tình nhất !

Một tử tù đã thố lộ:

Tôi tin có mặt trời ngay cả khi nó không chiếu sáng

Tôi tin có tình người ngay cả khi tôi không cảm nhận được

VÀ

Tôi tin có THƯỢNG ĐẾ cả những lúc Ngài thinh lặng.

 

NGƯỜI HỌ TRẦN