Cựu Học Sinh Trường Phan Thanh Giản-Đà Nẵng

HƯƠNG GIANG NỖI NHỚ ĐÔI BỜ

Nguyễn phi Hoàn

Ai bước đi trên đời cũng để lại sau lưng nhiều kỹ niêm. Rồi một lúc nào đó cũng ngoãnh lại nhìn lui những gì xưa cũ , hoặc tìm về những nơi chốn đã đi qua , và tưởng đã nhạt nhòa theo năm tháng ; nhưng không, nó vẫn réo gọi ta về : một chốn làng quê, một căn nhà cũ có mẹ già em thơ , một con sông vỗ bờ thương nhớ, một hàng tre bóng mát tuổi thơ, một cuộc tình dang dỡ , hay những ước mộng không thành khi mái tóc còn xanh

Mấy chục năm tôi đã bỏ Huế mà đi , ra đi như trốn chạy vào một sáng mùa Xuân . Khi đó dường như Huế không còn là Huế nữa : những năm đầu của “Giải phóng “ chợ búa buồn tênh, nháo nhác trong áo cơm , bo bo thay lúa gạo ,bạn bè nhìn nhau ái ngại, nghị quyết triển khai… Từ đó tôi ra đi không dám ngoái đầu nhìn lại , lên ngồi trên toa tàu cứ sợ gặp người quen . Nhưng rồi hôm nay tôi cũng phải trở về , vì cỏi lòng nhớ Huế vẫn còn day dứt mãi trong tôi như câu thơ của ai đó “đất người bao la sao nhỏ hẹp , Quê nhà một góc nhớ mênh mang “

Tôi trở về Huế một ngày của tháng năm , Khi trong lòng đã thanh thảng không còn lo toan những nợ đời cơm áo, không còn gánh nặng ưu tư với lý lịch trắng hay đen của ngày xưa , khi những cơn gió Lào thổi rát cả mặt , và những cánh phượng hồng đang rộ nỡ khoe sắc trên những con đường , những chú ve sầu đang réo rắt hòa tấu những khúc nhạc buồn muôn thuở tạo riêng cho Huế một mùa hè trầm lắng dịu dàng. Huế muôn đời vẫn vậy nếu vứt đi những kiến trúc tân kỳ đang mọc lên ở bên bờ hữu ngạn . Buổi trưa tôi thường ra bên bờ sông gần bến Phu văn Lâu để trốn nắng, và để nhìn dòng sông. ngồi dưới nhừng bóng mát của tàng cậy, dòng sông vẫn lững lờ trôi , chậm rãi như cuộc đời dân Huế , không vội vàng bon chen . Mặc dù trải qua bao thăng trầm của lịch sử , nhận chịu bao đổ vỡ tang thương của chiến tranh . Huế vẫn trở về với cuộc đời bình thảng dịu dàng; thỉnh thoảng vài con đò xuôi ngược trên sông, hoặc những chiếc ghe chở đầy cát đang xuôi dòng về đâu đó. Phóng tầm mắt qua bên kia bờ từ cầu Bạch hổ xuôi về đến cầu Trường tiền là công viên chạy dài theo bờ sông ; thấp thoáng là những ghế đá nấp dưới giàn bông giấy hoặc những cây dừa soi bóng bên sông , cây đa và bến đò năm xưa không còn nữa, thay vào đó là chiếc cầu mới nối nhịp đôi bờ .Xa hơn nữa song song với dòng sông là con đương` Lê lợi, ngày xưa con đường này có bảng tên đàng hoàng nhưng người ta vẫn thường gọi là “con đường học trò “bởi dọc theo con đường từ ga Huế đến gần đập đá có nhiều trường học tọa lạc ở đây : đầu tiên là Tòa viện trưởng Viện đại học Huế , bên kia đường là Cư xá Đại học , Trường Luật, Truòng Quốc Học, Truòng Đồng Khánh, xuống gần cầu trường Tiền là trường đại học Khoa học ,trên lầu là đại học Văn Khoa,xuống chút nữa là truòng đại hoc sư pham , va cuối cùng là trường trung học Kiễu mẫu. Giờ tan trường con đường bỗng trắng lên màu áo học trò ,rộn rã tiếng cười nói vô tư của nhừng mái đầu xanh đang mang nhiều ước mộng , dòng sông đang êm đềm im vắng bỗng xôn xao bởi tà áo bay bay ,với nhừng chiếc nón bài thơ che nắng hững hờ.Không những thế hai bên đường là những hàng phượng vỹ cành lá giao nhau như những bàn tay vẫy gọi ấp ủ con đường xanh mát bóng cây, vào mùa hạ hoa phượng đỏ rợp cả một góc trời ;một cơn gió thoảng hoa phượng lại rơi đầy trên áo trên vai trên những tà áo dài đang bay trong gió. Rồi một mai khi bước vào đời ai đó đã mang theo con đường” phượng bay” đầy kỹ niệm : những mối tình vừa chớm nở ,những ước hen tương lai, những tờ thư chưa gởi , ánh mắt hẹn hò “sông lặng im ,tà áo em gợn sóng.Gót em hồng hoa phượng vướng bàn chân” . Tôi bâng khuâng nhớ về một thời áo trắng đã xa ,ngày còn ngồi trong giãng đường trường Luật thuở còn nhiều mộng ước, nhớ từng khuôn mặt bạn bè, những hoài bảo của tuổi trẻ đang vương lên, nhớ tiếng guốc dịu dàng khua ngoài hành lang của nàng Tôn nữ ,nhớ những chiều nắng hạ em đi bên tôi trên con đuòng Lê Lợi , làn gió thoảng qua , những cánh phượng hồng bay lã tã rơi xuống áo em thành màu lữa hạ , tà áo vờn bay quấn quýt bên chân tôi như mây hồng vương vấn ; Em líu lo chuyện đời chuyện học,tình yêu chưa nói trọn lời . Rồi chiến tranh đến nhanh như cơn gió bão làm sụp đỗ tan hoang một tương lai mộng ước huy hoàng đang xây dựng ,Bạn bè lần lược lên đường nhập ngũ ,bỏ lại những hàng ghế trống trên giãng đường ngơ ngác trông theo

.Có những đêm tôi một mình ra đứng giữa cầu Trường Tiền nhìn xuống dòng sông lấp lánh ánh trăng với một chút sương đêm trên mặt nước , sông trở nên huyền hoặc mơ màng. Rồi lại nhìn bên này sông , nhìn bên kia sông , trời mới chín giờ tối mà phố và chợ Đông ba người ta đã tắt đèn ngũ sớm , dãy trường thành im lìm mơ hồ trong tối , cột cờ Phu văn Lâu mờ ảo trong sương ; may thay bên kia sông vẫn còn vài khách sạn và hàng quán của khách du lịch còn nhấp nháy ánh điện.Người dân Huế hình như không còn muốn bon chen ganh đua với thế sự ,quá nhiều thăng trầm đôi khi làm cho con người bình thảng với cuộc đời như bốn bức tường thành vẫn điềm nhiên cùng năm tháng, cho dù rêu phong phủ kín cũng không làm lớp gạch ở trong biến đổi.Người dân Huế vẫn trọng bề trong hơn bề ngoài. Đêm Huế tắt đèn sớm không hẳn là đi ngủ sớm mà mà đôi khi người ta bắt ghế ra ngồi giừa sân hoặc trên sân thương để ngắm trăng , trăng không đèn mới thấy hết nét đẹp của trăng ,hoăc có người đang thao thức cùng bóng đêm mờ ảo ,vần thơ bắt đầu từ đó ; đôi khi sự huyền ảo của bóng đêm ta nhìn rõ ta hơn ,bóng tối rọi sáng tâm hồn ; vì thế ta không lạ gì nó sản sinh nhiều nhân tài trong văn chương hơn trong thương trường

Những ngày ở Huế tôi thường đi đó đây nhờ chiếc xe honda đam thời cổ lổ sỉ của người bạn cho mượn, áo quần loàng xoàng , cứ thế mà đi khắp xóm làng thăm bà con bè bạn , Hương Cần, Bao Vinh, Kim Long, Vỹ Dạ, Nam giao, Thuận An, Đập Đá, Đại Nội, lăng tẩm , đền đài…..Ở đâu có bạn là tôi cứ đi , gặp đâu ăn đó ,gặp đâu uống đó.không kiên cữ ;một góc vườn,dưới mái hiên nhà ,trong căn nhà bếp hoăc ngồi sau hè tựa lưng vào đụn rơm còn thơm mùi rạ mới .Cứ thế tôi đi loanh quanh tìm lại dư hương ngày cũ.Bạn bè ngày xưa giờ tứ tán bốn phương chỉ còn lại năm ba đứa gắn liền với nghề nghiệp lệ thuộc đồng lương nhà nước ,gắn bó với lứa tuổi học trò không rứt áo ra đi được như nghề dạy học ,công sở ,hoặc những đứa không còn đường để mà đi đành ở lại mang tiếng chịu lời ; Còn lại ai có chút máu giang hồ lãng tử thì không chịu ở chốn đất này. Hình như Huế đi xa để mà nhớ hơn để mà ở . Gặp lại nhau ban bè cũng vui lắm , bá vai bá cổ ăn uống cà phê cà pháo ,hàn uyên tâm tình , Ôn lại một thời còn mang nhiều mộng ước , một thuở hàn vi điếu thuốc chuyền tay, ổ mì chia nữa mà nói chuyện trên mây. Mỗi lần có đứa bạn từ xa về thì đám bạn rộn lên niềm vui hội tụ , sau đó rồi cũng chia tay ,người ra đi nhớ thương người ở lại

Hình như Huế không những ở trong lòng những người con cũa Huế mà còn vương vấn cho những ai một lần ghé thăm ; Tôi còn nhớ trước năm 1975 khi tôi còn ở phi Trường Tân sơn Nhất tôi quen một cô gái ở gần Lăng Cha Cả , cô nữ sinh Bắc kỳ có đôi mắt to tròn bờ tóc thề điệu đà quý phái nhưng lại có một cái tên rất Huế : Trần thị Hương Giang ; Tôi hỏi em : “tại sao ba má em đều người Bắc mà lại đặt cho em một cái tên rất Huế vậy ?” Cô ta trả lời :” Tại ba em có một lần ra đóng quân ở Huế, ba rất thích Huế nên khi sinh em ra ba đề nghi với mẹ em đặt tên em là Hương Giang , má em thì chưa ra Huế nhưng nghe ba em kễ về Huế mẹ cùng thích lắm nên đồng ý “; Có những đêm tôi ghé nhà em chơi ngồi đệm đàn cho em hát; em thích hát nhac của Trinh công Sơn hơn cả ,em nhờ tôi cắt nghĩa bài” Mưa Hồng.”Tôi nói với em về con đường phượng bay và con đường học trò ở Huế ,về những cánh phượng rơi xuống áo ai trong cơn gió thoảng, mưa đấy, người nghệ sĩ nhìn gió ra mây,nhìn hoa thành nước ; em ngồi nghe có vẻ thích thú rồi bảo với tôi :Sang năm em đỗ tú tài rồi anh dẫn em ra Huế thăm nhe , không chừng em ra ghi danh hoc đại học ngoài đó luôn - Anh thích không – anh thích lắm –thích thì hứa đi -Vâng anh hứa . Rồi nàng bắt tôi nghéo tay cái việc mà hình như cô gái nào cũng ưa làm như ký tên vào bản cam kết

Nhưng rồi khói lữa chiến tranh đã cuốn trôi đi lời hẹn ước. Sau khi cải tạo về có dịp vào Sài gòn tôi ghé qua nhà em ,căn nhà đã đổi chủ, dưới lầu thì gia đình bộ đội ở ,nền gạch bông bị gỡ đi hết để lại cái nền lổ chổ lăm nhăm ,còn ngoài hiên cái thang lầu xoắn ốc đi lên cái phòng học của em, nơi ngày xưa tôi thường ghé chơi giờ trơ trụi hoang phế ,ngoài lang cang thì áo quần mền mùng chiếu gối phơi đầy . trông thật là “Cách mạng” Căn phố hình như toàn người lạ biết ai mà hỏi thăm ; “ Đi về đâu hởi em ,khi trong lòng không chút nắng , giấc mơ đời phiêu lãng…” Lời TCS thầm thì trong tôi. Không biết bây giờ em ở đâu hởi cô gái bắc kỳ có cái tên thật Huế :Trần thị Hương Giang

Viết cho ngày về thăm quê hương.

Hạ 2004

Nguyễn phi Hoàn