LÒNG TỪ TRONG
CÕI VĂN DOÃN QUỐC SỸ
(Thái
Tú Hạp)
Chuyện
đời có những sự việc xảy ra nghịch lý vô cùng
kỳ diệu. Nếu chúng ta căn cứ tuyệt đối vào lý
thuyết chủ quan của các nhà triết học đạo đức
Đông phương thì chưa hẳn đúng với thực tế. Khổng
Tử thường nói: "Phú quý sinh lễ nghĩa. Bần
cùng sinh đạo tặc". Nếu áp dụng vào đời thường
với những định kiến cổ điển một chiều, đôi khi
là một sự sai biệt đáng tiếc. Có thể đúng ở một
hoàn cảnh đặc biệt, một thủ đoạn vì lợi danh hay
chủ trương của chế độ "bần cùng hóa nhân dân"...
đó là vấn đề ở một lãnh vực khác. Chính từ những
kinh nghiệm diễn biến qua thời gian, chúng ta
đã tìm thấy nơi giáo lý vi diệu của Đức Phật Thích
Ca Mâu Ni khai sáng Con Đường Trung Đạo từ hơn
hai ngàn năm trước. Nhà khoa học triết học Albert
Einstein đã phát minh ra Thuyết Tương Đối năm
1905...
Gia đình chúng tôi nghèo nhưng Mẹ tôi có một nếp
sống vô cùng thanh bạch, luôn luôn thể hiện tình
thương chân thật đối với mọi người...Chính vì
ưu điểm nầy chúng tôi nhận thấy nơi Mẹ tôi, từ
thuở thiếu thời. Trải qua nhiều năm cần cù tần
tảo như con cò "lặn lội ven sông"... dành dụm
được chút ít vốn liếng Mẹ tôi mở quán bán hàng
vải và tạp hóa ở chợ Hội An. Lúc đó chúng tôi
có cơ hội giao tế thường ngày với lớp người nghèo
khổ lao động buôn gánh bán bưng, chúng tôi mới
thực sự khám phá những con người từng trải qua
những bối cảnh nghèo khổ thiếu thốn, niềm tin
nơi đạo đức càng được hun đúc và tình cảm thêm
dạt dào. Hay nhận định một cách khác, nguyên nhân
khởi động lòng từ bi mang lại hạnh phúc tối thượng
đối với tha nhân chỉ đơn giản là: bản chất của
con người tự nó đã nảy sinh lòng yêu thương mọi
người hơn tất cả mọi thứ.
Về sau khi lên Trung học, chúng tôi yêu thích
những tác phẩm của Nhà văn Doãn Quốc Sỹ như Sợ
Lửa - Hồ Thùy Dương - Trái Cây Đau Khổ - Người
Việt Đáng Yêu - Vào Thiền, Trái Đắng Tràng Sinh
- U Hoài - Gánh xiếc - Dòng Sông Định Mệnh - Gìn
Vàng Giữ Ngọc - Đốt Biên Giới - Cánh Tay Nối Dài
- Cúi Đầu, Sầu Mây. Và một bộ trường
thiên tiểu thuyết khác có tên Khu Rừng Lau. Sau
năm 1975, ông viết thêm những tác phẩm Đi,
Dấu Chân Trên Cát, Cò Đùm, Mình Lại Soi Mình,
Người Vái Tứ Phương... Tuy nhiên câu
chuyện Chiếc Chiếu Hoa
Cạp Điều gây cho chúng tôi nhiều ấn
tượng ngậm ngùi sâu sắc nhất. Gợi cho chúng tôi
liên tưởng đến những ngày tản cư và hồi cư tại
Hội An. Trong suốt cuộc hành trình đầy gian lao
khổ ải, Mẹ tôi đã mua lại chiếc chiếu cũ khi qua
làng Bàn Thạch, chiếc chiếu đã giúp chúng tôi
đủ chuyện. Khi nào quá mỏi chân, Mẹ tôi trải cho
chúng tôi ngồi tạm bên vệ đường đầy cát nóng.
Tối đến Mẹ tôi dùng chiếc chiếu đắp cho chúng
tôi đỡ gió sương. Chính vì lý do đó, tác phẩm
Chiếc Chiếu Hoa Cạp
Điều của Nhà văn Doãn Quốc Sỹ như
một đồng điệu kỳ thú nên chúng tôi yêu thích cho
đến bây giờ. Thực sự chúng tôi cũng chưa được
vinh hạnh đối diện với Nhà văn Doãn Quốc Sỹ. Chỉ
có một lần khi chúng tôi ở Los Angeles, nhà văn
Mai Thảo nhờ chở về Orange County để tham dự buổi
họp mặt đón Nhà văn Doãn Quốc Sỹ vừa đến từ Việt
Nam do nhật báo Người Việt và thân hữu của nhóm
Sáng Tạo ngày xưa đứng ra tổ chức tại phòng sinh
hoạt nhật báo Người Việt.
Trên chặng đường từ Los Angeles đến Santa Ana,
Nhà văn Mai Thảo kể nhiều chuyện về những kỷ niệm
phối hợp đầu tiên hình thành nhóm Sáng Tạo ở Saigon.
Ông Mai Thảo kết luận: Anh
Doãn Quốc Sỹ xứng đáng được đa số anh em trọng
nể về tư cách đạo đức, nhân hậu và nhất là hào
khí kẻ sỹ trong trại tù...có lập trường quốc gia
dân tộc...thể hiện rõ nét qua các nhân vật trong
các tiểu thuyết của anh, cũng như khi anh ở trong
các trại cải tạo. Trong những tác phẩm văn chương
của anh Doãn Quốc Sỹ như chúng ta thường thấy,
hầu hết các nhân vật đều là những người rất hiền
lành, bao dung, yêu người yêu đời, không hận thù
và tin tưởng cái thiện bao giờ cũng thuận lòng
trời và đạt thành viên mãn...Không
phải chỉ có ông Mai Thảo nhận xét về tác giả tác
phẩm của Dòng Sông Định Mệnh mà khi chúng tôi
có cơ hội gặp Nhà văn Võ Phiến, Nhà văn Nguyễn
Sỹ Tế, Nhà văn Duy Lam trong những buổi sinh hoạt
Văn Học Nghệ Thuật tại Little Saigon và tại quán
Doanh Doanh ở Los Angeles. Và chính các Nhà văn
chúng tôi vừa đan cử đã từng khai mở dòng văn
chương mới khởi sắc chung với nhau từ những ngày
trước ở Saigon, đều có nhận xét tương tự như ông
Mai Thảo. Chúng tôi còn khám phá nơi nhà văn Doãn
Quốc Sỹ những tâm lượng từ ái tuyệt vời, luôn
luôn tin tưởng vào những giá trị cao quý của truyền
thống văn hóa dân tộc: Ông
không nuôi hận thù dài lâu ngay cả khi ông đang
bị giam trong lao tù cộng sản. Ông chỉ căm thù
chính sach của một chế độ tàn bạo đàn áp cái nhân
phẩm con người xuống tầm súc vật, muốn dìm con
người trong thiếu thốn để chứng minh nguyên lý
"vật chất quyết định hết thảy". Ông không căm
thù những kẻ thừa lệnh đang hành hạ ông và ông
quan niệm nếu chúng ta thực sự muốn học hỏi hạnh
từ bi nhẫn nhục thì nên cám ơn những người gây
ra tội ác vì chính kẻ thù đã dạy cho chúng ta
rèn luyện lòng nhân từ. Đối với người có bản chất
từ bi nên xem như một vốn liếng kinh nghiệm cần
thiết mà trong đó kẻ thù không thể thiếu được
thành tố đạt đến thành công...
Chính vì những cảm nhận cao quý nầy, chúng tôi
không ngạc nhiên khi đọc hầu hết các tác phẩm
văn chương của ông Doãn Quốc Sỹ cũng như những
bài thơ của Thi sỹ Thanh Tâm Tuyền, và Thi sỹ
Tô Thùy Yên. Chúng tôi đã tìm thấy tấm lòng thật
khoan dung độ lượng, đã từng ở tù cộng sản hàng
chục năm, sau khi trở về với gia đình, chỉ biết
ca ngợi tình thương giữa con người với con người,
không còn vướng bận đến hận thù:
...Dòng
sông u hiển trôi vô lượng
Dòng sông hiền triết chảy vô tâm
Mà ta ngưỡng vọng như sư phụ
Mà ta thân thiết tựa tri âm...
(Tô Thùy Yên) |
|
Đó
chính là cái hơi thở phát tiết từ trí tuệ, tỏa
ngát hương trầm của truyền thống ngàn năm của
tinh thần Lạc Việt: Yêu thương mà không mê muội.
Bao dung chứ không bao giờ bi lụy khuất phục.
Các ông mang tâm thức hùng tráng của bậc hành
giả lên đường, khám phá những trường sơn đạo hạnh,
khai mở những thảo nguyên an bình, những ngọn
đỉnh của Tình Thương. Khi tâm thực sự thăng hoa
tuệ giác, chuyện trở về như một cứu rỗi tha nhân:
...Ta
về như lá rơi về cội
Bếp lửa nhân quần ấm tối nay
Chút rượu hồng đây xin rưới xuống
Giải oan cho cuộc biển dâu nầy...
...Ta về cúi mái đầu sương điểm
Nghe nặng từ tâm lượng đất trời
Cám ơn hoa đã vì ta nở
Thế giới vui từ mỗi lẻ loi...
(TA VỀ của Tô
Thùy Yên) |
|
Cùng với sự hợp tác trí tuệ để hình thành nhóm
Sáng tạo với những tác phẩm đa diện, giá trị và
phong phú, nhưng có điều khác biệt qua cảm nhận
chủ quan của riêng chúng tôi. Cõi văn của ông
Doãn Quốc Sỹ càng vượt qua tuổi "thất thập
cổ lai hy" chẳng khác Dòng
Sông Định Mệnh đã hòa tan vào Đại
Dương, từ tiểu ngã hòa nhập vào đại ngã để tan
biến vào vũ trụ bao la. Trong khi Nhà văn Mai
Thảo vẫn lửng lơ giữa đôi bờ hư thực đùa chơi
với chữ nghĩa cho dù hạt cát, hạt cải hay hạt
muối vẫn chưa tan giữa trùng trùng duyên khởi,
còn luyến lưu giữa vô lượng hải hà, tiêu dao mộng
huyễn:
Ta
thấy tên ta những bảng đường
Đời ta sử chép cả ngàn chương
Sao không hạt cát sông Hằng ấy
Còn chứa trong lòng cả đại dương... |
|
Riêng
Nhà văn Nguyễn Sỹ Tế thì chúng tôi thường gặp
lui tới các tự viện giảng kinh nghe Pháp nơi các
bậc thiền sư thâm sâu về dòng triết học Phật Giáo
và cuộc sống thanh thản an tịnh như hơi nước đang
bốc thành mây trở về cội nguồn. Sự lựa chọn cuối
đời của mỗi nẻo đường mỗi khác theo từng quan
niệm. Cây cổ thụ lừng lẫy văn học Doãn Quốc Sỹ
vẫn còn đó thách đố với giông bão nhiễu nhương
giữa cuộc đời, tỏa những tàng cây bóng mát đạo
hạnh cho người bộ hành đồng điệu cảm thấy thoải
mái khi dừng chân giữa cơn nắng lửa mùa hạ nơi
xứ người.
Giấc mơ chung mà chúng ta thường ước nguyện: ai
cũng mong muốn cầu xin được sống hạnh phúc và
không thích khổ đau. Từ nhận thức đơn giản nầy,
mọi người nên cố gắng phát triển tình thương yêu
đồng loại. Và điều quan trọng nhất trong cuộc
sống thường nhật là chúng ta hãy thể hiện một
tâm hồn vị tha như chúng ta thường bắt gặp nơi
các nhân vật trong những tác phẩm văn chương của
Nhà văn Doãn Quốc Sỹ mà chung ta có cơ hội đọc
từ nửa thế kỷ qua.
Từ ngàn xưa trong Kinh Pháp Cú đã dạy: Trong
muôn ngàn loài hoa đều tỏa mùi hương cuốn theo
chiều gió. Chỉ có hương từ bi bay ngược chiều
gió ngát thơm khắp cõi ta bà.
Thái
Tú Hạp
Los Angeles, tháng 7-2006